Βράγχος φωνής στον ενήλικο πληθυσμό: Συχνότητα, αιτίες και θεραπευτικές προσεγγίσεις

Το βράγχος φωνής (ή δυσφωνία) είναι ένα κοινό σύμπτωμα που αφορά την αλλοίωση της φωνής, η οποία γίνεται βραχνή, αδύναμη, κουρασμένη ή σιγανή. Αν και συνήθως είναι παροδικό και καλοήθους αιτιολογίας, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να υποδηλώνει σοβαρότερες παθολογικές καταστάσεις. Η έγκαιρη αξιολόγηση και θεραπεία είναι σημαντική για την αποκατάσταση της φωνής και την πρόληψη επιπλοκών.

Πόσο συχνό είναι το βράγχος φωνής στους ενήλικες;

Η επιπολασμός του βράγχους φωνής στον γενικό ενήλικο πληθυσμό κυμαίνεται από 6% έως και 30%, ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα, το επάγγελμα και τη μέθοδο καταγραφής των περιστατικών. Σε επαγγελματικές ομάδες που κάνουν έντονη χρήση της φωνής (όπως δάσκαλοι, τραγουδιστές, τηλεφωνητές), το ποσοστό μπορεί να ξεπεράσει το 40% σε κάποια φάση της ζωής τους.

Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες:

• Περίπου 1 στους 13 ενήλικες αναφέρει βράγχος φωνής κάποια στιγμή μέσα στον χρόνο.
• Το χρόνιο βράγχος φωνής (διάρκειας άνω των 3 εβδομάδων) εμφανίζεται στο 4-7% των ενηλίκων.
• Οι γυναίκες, ειδικά ηλικίας άνω των 50, έχουν ελαφρώς μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης δυσφωνίας.

Αίτια του βράγχους φωνής

Η φωνή παράγεται από την ταλάντωση των φωνητικών χορδών στον λάρυγγα. Οποιαδήποτε διαταραχή στην κινητικότητα, τη δομή ή την κάλυψη των φωνητικών χορδών μπορεί να προκαλέσει βράγχος. Οι συχνότερες αιτίες περιλαμβάνουν:

1. Ιογενείς λοιμώξεις
   • Το πιο συχνό αίτιο οξείας δυσφωνίας είναι μια λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού (π.χ. ιογενής φαρυγγίτιδα ή λαρυγγίτιδα).
   • Προκαλεί φλεγμονή και οίδημα στις φωνητικές χορδές.
2. Κακή χρήση ή κατάχρηση φωνής
   • Φωνητική υπερκόπωση (σε δασκάλους, τραγουδιστές, γονείς).
   • Φωνητική πίεση, κραυγές, φωνές ή συνεχής ομιλία σε θορυβώδες περιβάλλον.
3. Γαστροοισοφαγική ή λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ)
   • Όταν τα οξέα του στομάχου ερεθίζουν τον λάρυγγα και τις φωνητικές χορδές.
4. Αλλεργίες και ξηρότητα
   • Η εισπνοή αλλεργιογόνων ή η χρήση αντιισταμινικών μπορεί να ξηραίνει τον βλεννογόνο των φωνητικών χορδών.
5. Κάπνισμα και αλκοόλ
   • Προκαλούν χρόνια φλεγμονή, αυξάνουν την πιθανότητα για προκαρκινικές αλλοιώσεις (λευκοπλακίες, δυσπλασίες).
6. Καλοήθεις ή κακοήθεις όγκοι
   • Πολύποδες, όζοι φωνητικών χορδών, κύστεις.
   • Καρκίνος του λάρυγγα (ιδιαίτερα σε καπνιστές ή ηλικιωμένους).
7. Νευρολογικές αιτίες
   • Παράλυση ή πάρεση φωνητικής χορδής (λόγω βλάβης του λαρυγγικού νεύρου).
   • Νευροεκφυλιστικά νοσήματα (π.χ. Πάρκινσον, Σκλήρυνση κατά Πλάκας).
8. Ψυχογενή αίτια
   • Άγχος, κατάθλιψη ή ψυχοσωματικές εκδηλώσεις μπορεί να προκαλέσουν λειτουργικές διαταραχές της φωνής.

Πόσο διαρκεί το βράγχος χωρίς θεραπεία;

• Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων με ιογενή λαρυγγίτιδα, η φωνή επανέρχεται εντός 5-10 ημερών με απλή συντηρητική αντιμετώπιση (ξεκούραση, υγρά, αποφυγή φωνητικής κόπωσης).
• Αν επιμένει πάνω από 2-3 εβδομάδες, πρέπει να γίνει ιατρική εκτίμηση για να αποκλειστούν σοβαρότερες αιτίες.
• Το χρόνιο βράγχος φωνής μπορεί να διαρκέσει μήνες ή χρόνια, αν δεν αντιμετωπιστεί το υποκείμενο αίτιο (όπως παλινδρόμηση ή πολύποδες).

Πότε ενδείκνυται η χρήση εισπνεόμενης κορτιζόνης;

Η εισπνεόμενη κορτιζόνη (π.χ. φλουτικαζόνη – Flixotide) δεν είναι η πρώτη γραμμή θεραπείας για το βράγχος φωνής. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις όπου μπορεί να προταθεί, πάντα υπό ιατρική παρακολούθηση, όπως:

• Εμμένουσα λαρυγγική φλεγμονή μετά από ίωση, με παρατεινόμενο οίδημα των φωνητικών χορδών.
• Χρόνια λαρυγγοτραχειίτιδα.
• Επιβεβαιωμένη λαρυγγική φλεγμονή λόγω παλινδρόμησης, όταν η PPI θεραπεία (π.χ. ομεπραζόλη) δεν επαρκεί.
• Σε ασθενείς με βρογχικό άσθμα που παρουσιάζουν και λαρυγγικά συμπτώματα.

Η δόση ποικίλει ανάλογα με την ένδειξη και κυμαίνεται συνήθως σε 100–250 mcg δύο φορές την ημέρα, για χρονικό διάστημα 1–2 εβδομάδων. Η χρήση της εισπνεόμενης κορτιζόνης πρέπει να συνοδεύεται από στοματικό ξέπλυμα μετά από κάθε εισπνοή, για αποφυγή μυκητίασης.

Πώς αντιμετωπίζεται γενικά το βράγχος φωνής;

Οι κύριες αρχές θεραπείας περιλαμβάνουν:

• ✅ Φωνητική ανάπαυση: Αποφυγή υπερβολικής ή λανθασμένης χρήσης φωνής.
• ✅ Ενυδάτωση: Τουλάχιστον 2 λίτρα νερού την ημέρα.
• ✅ Αποφυγή καπνίσματος, αλκοόλ και καφεΐνης.
• ✅ Αντιμετώπιση υποκείμενων νοσημάτων (π.χ. ΓΟΠ με PPIs).
• ✅ Αντιφλεγμονώδη (σε οξείες περιπτώσεις).
• ✅ Φωνητική θεραπεία (speech therapy) σε χρόνιες ή λειτουργικές διαταραχές.
• ✅ Χειρουργική επέμβαση (laser ή μικροχειρουργική) σε καλοήθεις βλάβες ή νεοπλάσματα.

Πότε πρέπει να απευθυνθεί κανείς σε ιατρό;

Ο ιατρός είναι ο αρμόδιος για τη διάγνωση και διαχείριση του βράγχους φωνής. Η αξιολόγηση με λαρυγγοσκόπηση είναι απαραίτητη όταν:

• Το βράγχος διαρκεί πάνω από 2-3 εβδομάδες χωρίς βελτίωση.
• Συνυπάρχουν συμπτώματα όπως δυσφαγία, αιμόπτυση, βήχας, απώλεια βάρους.
• Υπάρχει ιστορικό καπνίσματος.
• Υπάρχει χρόνια υποτροπή του προβλήματος.

Συμπεράσματα

Το βράγχος φωνής είναι μια συχνή διαταραχή με ποικιλία αιτιών, από αθώες έως σοβαρές. Η πλειοψηφία των περιπτώσεων υποχωρεί χωρίς ειδική θεραπεία. Ωστόσο, η επίμονη ή υποτροπιάζουσα δυσφωνία απαιτεί προσεκτική διερεύνηση. Η χρήση εισπνεόμενης κορτιζόνης είναι επιφυλακτικά χρήσιμη σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και πρέπει να γίνεται υπό ιατρική καθοδήγηση.