Μη Αλλεργική Ρινίτιδα

Τι είναι η Ρινίτιδα;

Ο όρος «ρινίτιδα» αναφέρεται στην φλεγμονή του ρινικού βλεννογόνου. Η ρινίτιδα επιφέρει μια σωρεία ενοχλητικών συμπτωμάτων, όπως το φτέρνισμα, την ρινική συμφόρηση (απόφραξη), την ρινική καταρροή, την φαγούρα στη μύτη, τον ουρανίσκο, το λαιμό, τα μάτια και τα αυτιά και την οπισθορρινική καταρροή (δηλαδή την αίσθηση ότι η βλέννη κατεβαίνει από το πίσω μέρος της μύτης και συλλέγεται στον λαιμό).

Πολλές αναπνευστικές λοιμώξεις, όπως το κοινό κρυολόγημα, συνοδεύονται από ρινίτιδα μικρής διάρκειας.

Η αλλεργική ρινίτιδα προκαλείται από κοινά αλλεργιογόνα της υπαίθρου, πχ τη γύρη, το γρασίδι και τα αγριόχορτα ή από αλλεργιογόνα που κυκλοφορούν σε κλειστούς χώρους, όπως τα οικιακά ζώα και τα ακάρεα. Η μακράς διάρκειας ρινίτιδα συνήθως είναι αλλεργικής φύσεως αλλά μπορεί να οφείλεται και στην κατάχρηση κάποιων φαρμακευτικών σκευασμάτων, σε ορισμένες παθήσεις ή να είναι αγνώστου αιτιολογίας.

Τι είναι η Μη Αλλεργική Ρινίτιδα;

Ως Μη Αλλεργική Ρινίτιδα ορίζεται η ρινίτιδα που δεν έχει κάποια εμφανή αλλεργική αιτία, με το κάθε επεισόδιο να διαρκεί από εβδομάδες εως μήνες για τουλάχιστον 1 έτος.

Ο ασθενής με Μη Αλλεργική Ρινίτιδα συνήθως εμφανίζεται με πταρμό (φτέρνισμα), καθαρή ρινόρροια, ρινική απόφραξη και οπισθορρινική καταρροή.

Τα συμπτώματα μπορεί να παραμένουν όλο το χρόνο, με πολυάριθμες υφέσεις και εξάρσεις. Στην πλειοψηφία των ασθενών η μη αλλεργική ρινίτιδα εμφανίζεται στην ενήλικη ζωή.

Ποιοι είναι οι πυροδοτητές της Μη Αλλεργικής Ρινίτιδας;

Το αίτιο της Μη Αλλεργικής ρινίτιδας είναι άγνωστο. Γνωρίζουμε όμως ότι η νόσος πυροδοτείται από ερεθιστικούς παράγοντες, όπως τα χημικά, τα αρώματα, τις δυνατές μυρωδιές, τον καπνό του τσιγάρου, τα καυσαέρια των αυτοκινήτων αλλά και από κλιματικές αλλαγές, όπως τη μεταβολή της θερμοκρασίας ή της βαρομετρικής πίεσης. Αντίθετα, παράγοντες όπως τα άνθη των φυτών και το τρίχωμα των ζώων, δεν ενοχλούν τον ασθενή με Μη Αλλεργική Ρινίτιδα, εκτός αν τυχαίνει να πάσχει και από τον Αλλεργικό τύπο. Το ποσοστό των ασθενών με χρόνια ρινική συμπτωματολογία που πάσχει από Αλλεργική και Μη Αλλεργική Ρινίτιδα ανέρχεται περίπου στο 50%.

Πως θεραπεύεται η Μη Αλλεργική Ρινίτιδα;

Αποφυγή των πυροδοτητών της νόσου:

• Μην καπνίζετε. Αποφύγετε την έκθεση στον καπνό ζητώντας από τα μέλη της οικογένειας και τα άτομα στον εργασιακό χώρο να μην καπνίζουν στους κλειστούς χώρους όπου κυκλοφορείτε και εσείς.
• Αποφύγετε την έκθεση σε τζάκια και ξυλόσομπες και αερίστε καλά το δωμάτιο μετά τη χρήση τους. Παρατηρήστε αν σας ενοχλούν τα απορρυπαντικά και τα σπρέι που χρησιμοποιείτε στο σπίτι.
• Ζητείστε από τα μέλη της οικογένειας και τους συναδέλφους σας να μην χρησιμοποιούν βαριά αρώματα.

Ρινικές πλύσεις – Οι ρινικές πλύσεις με αλατούχο διάλυμα (φυσιολογικό ή υπέρτονο ορό) συστήνονται σε όλους τους ασθενείς με ρινίτιδα. Μπορούν να γίνουν δυο ή περισσότερες φορές ημερησίως. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές για την καταπολέμηση της οπισθορρινικής καταρροής. Επίσης αποτελούν  συμπληρωματική αγωγή στην χορήγηση ενδορινικών φαρμακευτικών σκευασμάτων (σπρέι) καθώς αποσυμφορούν τη μύτη πριν την χορήγηση του φαρμάκου.

Μια απλή ρινική πλύση μπορεί να γίνει με ενδορινικά σπρέι που ψεκάζουν μια μικρή ποσότητα φυσιολογικού ή υπέρτονου ορού εντός της μύτης. Συνήθως όμως γίνονται μέσω συρίγγων ή ειδικών συσκευών όπως τα Neti Pots που χρησιμοποιούν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες ορού. Τα ενδορινικά σπρέι είναι πολύ εύκολα στην χρήση αλλά δεν αποσυμφορούν τις ρινικές οδούς στο βαθμό που το κάνουν τα Neti Pots και οι άλλες συσκευές. Οι τελευταίες όμως είναι πολύ πιο άβολες στη χρήση και απαιτούν πολύ περισσότερο χρόνο. Οι ρινικές πλύσεις δεν απαιτούν συνταγή ιατρού και μπορείτε να τις προμηθευτείτε κατευθείαν από τον φαρμακοποιό σας.

Φάρμακα που επιδεινώνουν τα συμπτώματα της ρινίτιδας – Αυτά συνήθως επιδεινώνουν την ρινική συμφόρηση περισσότερο απ’ ό,τι την καταρροή. Περιλαμβάνουν τα αντισυλληπτικά χάπια, κάποια αντιυπερτασικά όπως τους α- και β-αναστολείς, τα αντικαταθλιπτικά και ορισμένα φάρμακα για τις διαταραχές της στύσης και την υπερτροφία του προστάτη. Αν χρησιμοποιείτε μια από τις παραπάνω κατηγορίες φαρμάκων και υποφέρετε από συμπτώματα ρινίτιδας, επικοινωνήστε με τον οικογενειακό ιατρό σας.

Πολλά ενδορινικά σπρέι περιέχουν αγγειοσυσπαστικά όπως οξυμεταζολίνη και φαινυλαιφρίνη, τα οποία επιφέρουν μια ταχύτατη αποσυμφόρηση της μύτης. Είναι σημαντικό όμως να τονιστεί ότι τα αγγειοσυσπαστικά πρέπει να χορηγούνται μόνο για 2-3 μέρες συνεχόμενα. Αν χρησιμοποιηθούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, η αποτελεσματικότητα τους μειώνεται. Κατά τη χρόνια χρήση αγγειοσυσπαστικών, η προσπάθεια διακοπής της χορήγησης τους προκαλεί οίδημα του ρινικού βλεννογόνου και αυτό μπορεί  να επιφέρει μια σημαντική επιδείνωση των συμπτωμάτων που εμποδίσει τον ασθενή να διακόψει οριστικά το φάρμακο. Σε αυτές τις περιπτώσεις η επίσκεψη στον ιατρό θεωρείται αναγκαία.

Φάρμακα που βελτιώνουν τα συμπτώματα της ρινίτιδας – Η καθημερινή χρήση ενδορινικών σπρέι που περιέχουν αντιισταμινικά ή/και γλυκοκορτικοειδή είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία για την μη αλλεργική ρινίτιδα.

Τα ενδορινικά αντιισταμινικά, όπως η αζελαστίνη, μπορούν να βελτιώσουν την οπισθορρινική καταρροή, την ρινική συμφόρηση και το φτέρνισμα. Έχουν ταχεία έναρξη δράσης, μέσα σε λίγα λεπτά. Μπορούν να αντιμετωπίσουν ήδη εγκατεστημένα  συμπτώματα άλλα είναι πιο αποτελεσματικά όταν χρησιμοποιούνται σε τακτική βάση. Στα αρνητικά χαρακτηριστικά τους είναι η άσχημη γεύση αμέσως μετά τη χρήση εάν, κατά την χορήγηση, περάσουν στην στοματική κοιλότητα. Η συνήθης δόση είναι 2 ψεκασμοί σε κάθε ρώθωνα δυο φορές ημερησίως.

Τα ενδορινικά γλυκοκορτικοειδή μπορεί να μην έχουν μετρήσιμα αποτελέσματα πριν περάσουν μέρες ή και εβδομάδες από την εφαρμογή τους. Είναι όμως ιδιαίτερα αποτελεσματικά όταν χρησιμοποιούνται τακτικά.

Το ενδορινικό ιπρατρόπιο είναι αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση της ρινόρροιας (έντονη υδαρής καταρροή) και θεωρείται η ενδεδειγμένη θεραπεία της προκαλούμενης από τροφές ρινίτιδας, γνωστή και ως γευστική ρινίτιδα. Δυστυχώς όμως η διάθεση του συγκεκριμένου φαρμάκου στην Ελλάδα είναι περιορισμένη.

Ο συνδυασμός ενδορινικών αντιισταμινικών και γλυκοκορτικοειδών είναι πιο αποτελεσματικός στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων της ρινίτιδας απ’ ό,τι το κάθε συστατικό χωριστά. Κυκλοφορεί στην Ελλάδα με την εμπορική ονομασία Dymista. Περιέχει αζελαστίνη και φλουτικαζόνη.

Ενδορινική καψαϊκίνη – Η καψαϊκίνη είναι η δραστική ουσία των καυτερών πιπεριών (τσίλι). Είναι μη φαρμακευτικό προϊόν, πολύ διαδεδομένο στο εξωτερικό αλλά κυκλοφορεί ελάχιστα στην Ελλάδα.

Πως χρησιμοποιείται ένα ρινικό σπρέι – Τα ενδορινικά σπρέι είναι πιο αποτελεσματικά όταν η δραστική ουσία παραμένει εντός της μύτης και δεν περνά στην στοματική κοιλότητα. Κατά τη χρήση του σπρέι, λοιπόν, δεν πρέπει να ρουφάμε δυνατά τη μύτη, καθώς έτσι καταπίνουμε το φάρμακο. Εάν το νιώσουμε στο φάρυγγα, το φτύνουμε, καθώς δεν έχει καμία θεραπευτική αξία εκεί.

Εάν χρησιμοποιούνται ρινικές πλύσεις, αυτές πάντα προηγούνται του ρινικού σπρέι. Μετά τη χρήση του ρινικού σπρέι δεν πρέπει να φυσάμε με δύναμη τη μύτη, καθώς έτσι απομακρύνεται το φάρμακο.
Κρατάμε το κεφάλι στην κανονική του θέση ή σκύβουμε ελαφρά προς τα εμπρός.
Μπορούμε να κλείσουμε με το δάχτυλο το ένα ρουθούνι αλλά δεν είναι απαραίτητο.
Προσέχουμε η κατεύθυνση του ρύγχους να είναι ελαφρά προς την έξω πλευρά της μύτης αντίθετα από το ρινικό διάφραγμα.
Ψεκάζουμε ενώ παράλληλα εισπνέουμε ήπια, γιατί με μια δυνατή εισπνοή το φάρμακο μπορεί να περάσει στην στοματική κοιλότητα και να το καταπιούμε.

Αποσυμφορητικά — Τα αποσυμφορητικά εκ του στόματος, όπως η ψευδοεφεδρίνη και η φαινυλαιφρίνη, βελτιώνουν την ρινική συμφόρηση. Αυτά πρέπει να χορηγούνται μόνο όταν τα ενδορινικά αντιισταμινικά ή/και γλυκοκορτικοειδή απέτυχαν να αντιμετωπίσουν επιτυχώς τα συμπτώματα της ρινίτιδας, καθώς μπορούν να αυξήσουν την αρτηριακή πίεση, να προκαλέσουν ταχυκαρδία, ευερεθιστότητα και αυπνία. Σε ασθενείς με καλοήθη υπερτροφία του προστάτη μπορούν επίσης να επιδεινώσουν την δυσκολία στην ούρηση.

Τα ενδορινικά αγγειοσυσπαστικά αποσυμφορητικά, όπως η οξυμεταζολίνη και η φαινυλεφρίνη, δεν πρέπει να χορηγούνται για περισσότερο από 2-3 ημέρες συνεχόμενα, γιατί μπορούν να προκαλέσουν φαρμακευτική ρινίτιδα, με επιδείνωση της ρινικής συμφόρησης, ιδίως όταν ο ασθενής προσπαθεί να διακόψει οριστικά το φάρμακο.

Πόσο καιρό διαρκεί η θεραπεία της Μη Αλλεργικής Ρινίτιδας;
Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να καταστεί δυνατή η μείωση της συχνότητας ή/και της δόσης της αγωγής. Στους περισσότερους ασθενείς όμως τα συμπτώματα εμμένουν για όλο τον χρόνο και η θεραπεία μπορεί να είναι αναγκαία σε καθημερινή βάση και για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Άλλες μορφές Μη Αλλεργικής Ρινίτιδας

Η Γευστική ρινίτιδα χαρακτηρίζεται από την αιφνίδια έναρξη υδαρούς ρινικής καταρροής κατά την διάρκεια του φαγητού, ειδικά όταν αυτό είναι πικάντικο ή πολύ ζεστό. Το φαινόμενο μπορεί να συμβεί και μετά από κατανάλωση αλκοόλ.

Η Ρινίτιδα από το κρύο ή «μύτη του σκιέρ» είναι η υδαρής ρινική καταρροή που εμφανίζεται σε χαμηλές θερμοκρασίες. Πρόκειται για ένα φυσιολογικό μηχανισμό άμυνας του οργανισμού, όπου η απότομη μεταβολή της θερμοκρασίας προκαλεί την συμπύκνωση των υδρατμών σε μορφή σταγονιδίων νερού στην άκρη της μύτης, με παράλληλη αύξηση της εκκρινόμενης βλέννας.

Η Ρινίτιδα των ηλικιωμένων ή «σύνδρομο ξηρής μύτης» ή «ατροφική ρινίτιδα» εμφανίζεται συνήθως μετά τα 65 έτη με υδαρή ρινική καταρροή. Οφείλεται σε ατροφία του κολλαγόνου, εκφυλισμό του συνδετικού ιστού και των αδένων των βλεννογόνων. Η γεροντική ρινίτιδα μπορεί να παρατηρηθεί και σε νεότερους ασθενείς μετά από χειρουργικές επεμβάσεις ρινός.

Η φαρμακευτική ρινίτιδα είναι μια μορφή ρινίτιδας που εμφανίζεται ως επακόλουθο κατάχρησης αγγειοσυσπαστικών αποσυμφορητικών σπρέι μύτης, από ενδορινική χρήση ναρκωτικών ουσιών, όπως η κοκαΐνη, και από κάποια φαρμακευτικά σκευάσματα χορηγούμενα εκ του στόματος. Δεν προκαλείται από την χρήση ενδορινικών γλυκορτικοειδών. Η φαρμακευτική ρινίτιδα αντιμετωπίζεται με την άμεση απομάκρυνση του υπεύθυνου φαρμακευτικού παράγοντα και τη χορήγηση ρινικών πλύσεων με φυσιολογικό ορό, σε συνδυασμό με ένα ενδορινικό γλυκοκορτικοειδές.

Πηγή: UpToDate 2022