Ο εμβολιασμός έναντι του Πνευμονιόκοκκου
Τι είναι ο Πνευμονιόκοκκος;
Ο Πνευμονιόκοκκος (Streptococcus pneumoniae) είναι μέλος του γένους των Στρεπτοκόκκων (Streptococcus), απομονώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και θεωρείται το συχνότερο αίτιο μικροβιακής πνευμονίας στον άνθρωπο.
Το μικρόβιο του Πνευμονιόκοκκου μπορεί να προσβάλει και άλλα συστήματα του ανθρώπινου σώματος, όπως το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και το Αυτί, προκαλώντας αντίστοιχα μηνιγγίτιδα και μέση ωτίτιδα.
Η μετάδοση του μικροβίου πραγματοποιείται μέσω μολυσμένων σταγονιδίων, για παράδειγμα με το βήχα ή το φτέρνισμα, αλλά και με την κοντινή επαφή με κάποιο άτομο που έχει μολυνθεί. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικά τα «απλά» μέτρα πρόληψης, όπως είναι:
- η επικάλυψη του στόματος και της μύτης με χαρτομάντιλο κατά τον βήχα ή το φτέρνισμα,
- το συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό και,
- η χρήση αλκοολούχου αντισηπτικού.
Η μετάδοση του πνευμονιόκοκκου δεν συνεπάγεται απαραίτητα την εμφάνιση της νόσου. Πολλά υγιή, νεαρά κυρίως άτομα, είναι ασυμπτωματικοί φορείς του μικροβίου, δηλαδή το μεταφέρουν καθημερινά στο ανώτερο τμήμα της αναπνευστικής οδού, δίχως να παρουσιάζουν συμπτώματα!
Οι πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις εκδηλώνονται συχνότερα κατά τα τέλη του Οκτωβρίου και μέχρι την αρχή της άνοιξης, στο ίδιο χρονικό διάστημα στο οποίο άλλα αναπνευστικά νοσήματα, όπως η Γρίπη και ο COVID-19, είναι σε έξαρση.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;
Ο καθένας μπορεί να νοσήσει από Πνευμονιόκοκκο αλλά, όπως με τη Γρίπη, υπάρχουν κάποιες ομάδες ανθρώπων που εμφανίζουν ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο:
| Παιδιά ηλικίας μικρότερης των 2 ετών |
| Ηλικιωμένοι ηλικίας μεγαλύτερης των 65 ετών |
| Άτομα υπό ανοσοκαταστολή, είτε λόγω νοσημάτων (π.χ. λοίμωξη HIV, κακοήθειες, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, λειτουργική ασπληνία), είτε λόγω φαρμακευτικής (π.χ. κορτιζόνη, χημειοθεραπεία) ή άλλης ιατρογενούς αιτιολογίας (π.χ. ακτινοθεραπεία, μεταμόσχευση οργάνων). |
| Άτομα με άλλα χρόνια νοσήματα (χρόνια καρδιοπάθεια – εκτός από υπέρταση -, χρόνια ηπατική νόσο, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, χρόνια πνευμονοπάθεια, σακχαρώδη διαβήτη) |
| Άτομα που κάνουν κατάχρηση αλκοόλ |
| Καπνιστές |
| Άτομα με κοχλιακά εμφυτεύματα (στο αυτί) |
| Άτομα με ιστορικό διαφυγής Εγκεφαλονωτιαίου Υγρού (ΕΝΥ) |
Πως μπορεί να προληφθεί η νόσος;
Εκτός από τα «απλά» μέτρα πρόληψης που αναφέραμε παραπάνω, ο εμβολιασμός αποτελεί το πιο αποτελεσματικό προληπτικό μέτρο έναντι των πνευμονιοκοκκικών λοιμώξεων.
Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού Ενηλίκων 2023, ο εμβολιασμός έναντι του Πνευμονιόκοκκου συνιστάται:
- σε όλα τα άτομα ηλικίας ίσης ή μεγαλύτερης των 65 ετών και,
- στα άτομα ηλικίας 18-64 ετών που ανήκουν στις ομάδες αυξημένου κίνδυνου.
Ποια είναι τα διαθέσιμα εμβόλια έναντι του Πνευμονιόκοκκου;
Μέχρι και το 2022, στις οδηγίες για τον εμβολιασμό των ενηλίκων αναφερόταν η χορήγηση δυο εμβολίων, σε απόσταση όχι μικρότερη του 1 έτους:
- το Prevenar 13 (PCV13), εμβόλιο που παρέχει προστασία έναντι 13 τύπων του S. Pneumoniae και,
- το Pneumovax 23 (PPSV23), εμβόλιο που παρέχει προστασία έναντι 23 τύπων του S. Pneumoniae.
Το Prevenar 13 έπρεπε να χορηγηθεί πρώτο, σε μια δόση εφάπαξ, και το Pneumovax 23 έπρεπε να ακολουθήσει 1 τουλάχιστον έτος αργότερα.
- Στα άτομα ηλικίας ίσης ή μεγαλύτερης των 65 ετών, αυτές οι δυο δόσεις ολοκλήρωναν τον εμβολιασμό έναντι του Πνευμονιόκοκκου.
- Στα άτομα ηλικίας 18-64 ετών που άρχιζαν τον εμβολιασμό νωρίτερα γιατί ανήκαν σε κάποια ομάδα κινδύνου, το εμβολιαστικό σχήμα ήταν το ίδιο αλλά ανάλογα με την περίπτωση μπορούσε να ακολουθήσει και μια 2η δόση του Pneumovax 23, 5 χρόνια τουλάχιστον μετά την 1η δόση.
Το 2023, στα δυο παραπάνω εμβόλια, προστέθηκε και το Apexxnar (PCV20) που περιέχει μέρη από 20 διαφορετικούς τύπους του S. Pneumoniae.
Το Prevenar 13 και το Pneumovax 23 καλύπτουν και τα δύο μαζί τους 20 οροτύπους του S. Pneumoniae τους οποίους στοχεύει το Apexxnar.
Το νέο σχήμα εμβολιασμού συνιστά την χρήση μιας μόνο δόσης Apexxnar, χωρίς να χρειάζεται να ακολουθήσει 1 έτος μετά η χορήγηση του Pneumovax 23.
Όσο αφορά τους ενήλικες ηλικίας ίσης ή μεγαλύτερης των 65 ετών:
- Στα άτομα που δεν έχουν ήδη εμβολιαστεί με κάποιο άλλο εμβόλιο, η μια δόση Apexxnar ολοκληρώνει τον εμβολιασμό έναντι του Πνευμονιόκοκκου.
- Στα άτομα που έχουν εμβολιαστεί με ένα μόνο από τα προηγούμενα εμβόλια (Prevenar 13 ή Pneumovax 23), είναι απαραίτητη η χορήγηση μιας δόσης Apexxnar, 1 τουλάχιστον έτος μετά το τελευταίο εμβόλιο.
- Στα άτομα που έχουν εμβολιαστεί και με τα δυο προηγούμενα εμβόλια (Prevenar 13 + Pneumovax 23), δεν απαιτείται η χορήγηση του Apexxnar.
Το ίδιο σχήμα εμβολιασμού ακολουθείται και στα άτομα 18-64 ετών που ανήκουν σε κάποια ομάδα κινδύνου, με μοναδική εξαίρεση τους ανοσοκατασταλμένους ασθενείς που έχουν ήδη εμβολιαστεί με Prevenar 13 και Pneumovax 23: σε αυτούς είναι αναγκαία η χορήγηση μια δόσης Apexxnar, 5 τουλάχιστον έτη από το τελευταίο εμβόλιο.
Συνοψίζοντας λοιπόν,
- Οι Πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις είναι πολύ σοβαρές, εν δυνάμει θανατηφόρες ασθένειες, οι οποίες όμως μπορούν να προληφθούν με τον εμβολιασμό μετά το 65ο έτος της ηλικίας.
- Εάν δεν έχετε εμβολιαστεί ποτέ, 1 μόνο δόση του εμβολίου Apexxnar συνήθως επαρκεί για να σας προσφέρει προστασία έναντι του Πνευμονιόκοκκου.
Ελπίζω να μην σας κούρασα. Καταλαβαίνω ότι τα νέα εμβόλια επιφέρουν ανησυχία και σκέψεις σχετικά με την χρησιμότητα τους αλλά πιστεύω ότι είναι ένα πολύ σημαντικό μέτρο ενάντια στις λοιμώξεις της εποχής μας.
Εάν έχετε οποιαδήποτε απορία ή ανησυχία σχετικά με τον εμβολιασμό, μην διστάσετε να επικοινωνήστε μαζί μου, θα χαρώ πολύ να απαντήσω σε όλες τις ερωτήσεις σας!
